Terapia NDT – Bobath to nowoczesna terapia neurorozwojowa wykorzystywana w pracy z dziećmi od pierwszych dni życia.
Oparta jest o wstępną wnikliwą analizę, obserwację pacjenta i dostrzeżenie problemów, które w terapii będą wymagały korekty.
Terapia metodą NDT Bobath u profesjonalisty!
Dla kogo?
Wykorzystujemy ją w terapii:
- opóźnionego rozwoju psychoruchowego,
- obniżonego napięcia mięśniowego
- asymetrii ułożeniowej
- zaburzeniu wzorców ruchowych
- Mózgowym Porażeniu Dziecięcym
- i wielu innych…
„Usprawnianie może pomóc dziecku w rozwinięciu jego potencjalnych możliwości funkcjonalnych. Jeżeli zostanie rozpoczęte wystarczająco wcześnie, zanim nieprawidłowe wzorce posturalne i motoryczne utrwalą się, to istnieje możliwość rozwoju prawidłowej organizacji kontroli ruchu”. – Berta Bobath
Metoda NDT – Bobath ( NeuroDevelopmental Treatment – Bobath) jest to metoda neurorozwojowa pozwalająca na rehabilitowanie dzieci jak i dorosłych. Patrzy ona na pacjenta całościowo biorąc pod uwagę jego indywidualne możliwości. Metodę zaczęli rozwijać w latach czterdziestych Karel i Berta Bobath, którzy wnikliwie obserwowali i porównywali prawidłowy rozwój psychomotoryczny jak i nieprawidłowy. Dostrzegli że na drodze rozwoju stają czasem przeszkody, którym jedno niemowlę, dziecko nie może sprostać natomiast drugie bez problemu sobie z nim radzi. Opracowali oni studium zachowań rozwojowych, które pozwala na określenie dojrzałości OUN. Kiedy wiemy na jakim etapie jest OUN u dziecka możemy w porę wykryć patologiczne wzorce ruchowe i zaplanować postępowanie rehabilitacyjne. W metodzie tej poprzez określone wzorce prawidłowe nakierowuje się dziecko do prawidłowej aktywności jednocześnie wyhamowując aktywność patologiczną. Wzorce ruchowe wdraża oczywiście terapeuta, ale równie ważne o ile nie ważniejsze jest uświadomienie rodziców o ich aktywnej roli w usprawnianiu. Usprawnianie to ma być wdrażane między innymi przez prawidłowo prowadzone czynności pielęgnacyjne u dziecka. Ćwiczenia usprawniające są dostosowywane do pacjenta a wraz z jego postępami modyfikowane. Ćwiczenia mają być utylitarne i prowadzić do umiejętności wykonywania codziennych czynności.
Postawa ciała
umiejętność zachowania równowagi
W terapii NDT – Bobath zwraca się uwagę na postawę ciała kontrolowanie jej oraz na umiejętność zachowania równowagi ciała, to one mają być wyjściem do realizowania zadań oraz wzorców ruchowych. Elementem kluczowym w utrzymywaniu prawidłowej postawy jak utrzymywaniu równowagi jest napięcie mięśniowe. To ono musi być na tyle silne aby przeciwdziałać sile grawitacji ale i na tyle niskie aby umożliwić płynne wykonywanie ruchu. Prawidłowe napięcie utrzymanie go i kontrolowanie jest koniecznym do prawidłowego rozwoju ruchowego. To z tym elementem starają sobie poradzić terapeuci na swoich sesjach to znaczy tonizować napięcie zwiększone a regulować i stymulować napięcie obniżone.
Napięcie mięśniowe może ulegać zmianom pod wpływem czynników takich jak:
- grawitacja
- pozycja wyjściowa pacjenta
- bodźce wzrokowe, słuchowe
- ból
- strach
- aktywność pacjenta podczas ćwiczeń
- lokalizacja punktów kluczowych podczas ćwiczeń
- szybkość i dokładność wykonywania zadania ruchowego
Terapia NDT – Bobath kładzie duży nacisk na zachowanie prawidłowej postawy ciała statycznie jak i dynamicznie powodując wychylenia od pozycji ustalonej, początkowej, kontrolując punkty kluczowe, które to odpowiedzialne są za układ posturalny, który odpowiada za pracę danego wzorca ruchowego. Prawidłowa postawa i jej kontrola zależne są od zachowania LINIOWOŚĆI ( alignment ) w koncepcji NDT. Liniowość, jej pojęcie jak podają ( Shumway – Cook & Horak, 1992 ) to:
„Alignment jest to aktywne ustawienie poszczególnych segmentów ciała w osi w stosunku do płaszczyzny podparcia i działającej siły grawitacji, a także poszczególnych jego części względem siebie, adekwatnie do wykonywanego zadania, z wykorzystaniem prawidłowych synergii i sekwencji ruchu„
Punkty kluczowe to jak mówliliśmy części ciała, do których zaliczamy takie jak :
- głowa
- szyja
- tułów
- obręcz barkowa i kończyny górne
- obręcz biodrowa i kończyny dolne
Terapia NDT jest terapią funkcjonalną, której nadrzędnym celem jest funkcjonalne wykorzystanie wzorców posturalnych i motorycznych. Skupia się ona poza tym na:
- budowaniu liniowości
- utrzymaniu pełnego zakresu w stawach ( zapobieganiu przykurczom
- ułatwianie prawidłowych wzorców funkcjonalnych
- torowanie automatycznych reakcji nastawczych i reakcji równoważnych podczas pracy punktami kluczowymi
- umiejętność utrzymywania ciężaru ciała po stronie obciążonej czyli wydłużonej
- hamowaniu nieprawidłowej aktywności odruchowej
- utrzymaniu i kontrolowaniu środka ciężkości
Rozpoczęcie terapii metodą NDT poprzedzone jest tzw. przygotowaniem do ruchu, które to obejmuje:
- aktywowanie poszczególnych stawów – prowadzone w ramach profilaktyki przeciwko przykurczom jako wtórnym zjawiskom będącym następstwem występowania zaburzeń w napięciu mięśniowym i zaburzeń na poziomie posturalnym. Aktywizowanie to należy prowadzić tak aby nie zaburzać funkcjonowania innych elementów posturalnych
- przygotowanie sensoryczne – które opiera się o zaangażowanie do pracy różnego rodzaju czucia:
czucia powierzchniowego – polega to na przyzwyczajeniu dziecka do dotyku poprzez stopniowanie jego siły i zakresu. Często dziecko z mózgowym porażeniem jest nadwrażliwe na dotyk także należy stopniowo przyzwyczaić jego: dłonie, barki, głowę stopy do terapeutycznego dotyku.
Po wstępnie wykonanych czynnościach terapeuta przechodzi do wykonywania technik manipulacyjnych punktami kluczowymi realizując cele funkcjonalne wyhamowując nieprawidłowe wzorce a torując automatyczne reakcje posturalne (równoważne i nastawcze)
Poniżej przedstawiam techniki opracowane przez Bobathów (Z. Szwiling 2010 Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja):
TAPPING
Pressure Tapping
- występuje z trakcją, przenoszeniem ciężaru ciała i dociskiem punktów kluczowych proksymalnych w kierunku środka ciała, w celu aktywizowania nięśni agonistów i antagonistów
- jest to bardzo silna stymulacja sensomotoryczna, podnosząca napięcie mięśniowe w częściach proksymalnych ciała, w celu utrzymania aktywnej kontroli postawy
- Technikę tę stosuje się dla pacjentów hipotonicznych, z atetozą i ataksją
Inhibitory Tapping
- zapoczątkowuje prawidłowe wzorce postawy i ruchu
- występuje w połączeniu z trakcją i pressure
- pozwala pacjentowi na świadome kontrolowanie własnej aktywności
- odpowiednia pozycja terapeuty względem pozycji wyjściowej pacjenta jest już początkiem Inhibitory Tapping
- technika stosowana we wszystkich typach MPD
stosujemy po Inhibitory Tapping
- jest to bardzo silna stymulacja czuciowa, prowadzona wzdłuż przebiegu włókien mięśniowych i zgodnie z kierunkiem prowadzonego ruchu
- podnosi napięcie mięśniowe pacjenta w sytuacji, gdy pacjent traci je podczas wykonywanej aktywności
- bardzo ważna technika aktywnej kontroli ruchu i postawy w przypadku, gdy pacjent nie wie, jak zainicjować ruch lub zaktywizować synergie mięśniowe w celu realizacji zadania
- bodziec wychodzący musi być zawsze zgodny z kierunkiem ruchu
- Stosuje się przede wszystkim dla pacjentów hipotonicznych. Należy stosować uważnie, aby nie wzmagać spastyczności lub nie doprowadzić do sztywności
- rozwija u pacjenta naprzemienną pracę
- jest kontynuacją Pressure Tapping
- stosowany tylko wtedy, gdy pacjent jest w stanie kontrolować postawę swojego ciała i w celu nauczenia go aktywizacji mięśni
- równoważy pracę agonistów i antagonistów
- u pacjentów ze spastycznością pozwala na rozwijanie reakcji równoważnych
- przygotowuje do Placing
- stosowana dla pacjentów z hipotonią, atetozą i ataksją
- pozwala na utrzymanie liniowości, w poszczególnych segmentach ciała, adekwatnie do płaszczyzny podparcia czy realizowanego zadania
- pozwala na zwiększenie zakresu ruchu, wykorzystywanego następnie w motoryce dowolnej
- pozwala pacjentowi na własną kontrolę ruchu w każdym jego zakresie
- uczy pacjenta lokalizacji jego poszczególnych części ciała oraz ich położenia w przestrzeni
- buduje schemat ciała
- stosowany dla wszystkich postaci MPD
- wpływa na regulacje napięcia mięśniowego
- zwiększa swobodę i zakres wykonywanego ruchu
- stosowana dla wszystkich postaci MPD
- zawsze występuje z elongacją i przenoszeniem ciężaru ciała
- wpływa na normalizację napięcia mięśniowego
- stosowana dla wszystkich postaci MPD
- jest bodźcem zewnętrznym, wprowadzanym przez terapeutę w ciało pacjenta przez stawy. Umożliwia w ten sposób pacjentowi bardzo dokładne odczucie aktywnej pozycji wyjściowej, w celu realizacji zaplanowanego wzorca ruchowego
- informuje o przyjęciu prawidłowego wzorca postawy oraz liniowości w stosunku do płaszczyzny podparcia i realizowanego zadania
- stosowany do wszystkich postaci MPD
- utrzymanie środka ciężkości ciała w obrębie płaszczyzny podparcia przed wykonaniem ruchu, w trakcie i po
- utrzymanie ciężaru ciała na stronie obciążonej – wydłużonej
- stosowany dla wszystkich postaci MPD
- Transfer środka ciężkości w trakcie realizacji funkcji i w zmieniających się warunkach środowiskowych oraz przy działającej sile grawitacji, z dostosowaniem wielkości płaszczyzny podparcia
- Ruch prowadzony we wszystkich płaszczyznach, zgodnie z siłą grawitacji i przeciwko niej
- Stosowany dla wszystkich postaci MPD
